Çalışma şartları içerisinde devre kesiciler, yükte veya yüksüz durumda bağlı oldukları sistemi açıp kapayabilecek ve hata durumlarında enerjiyi kesebilecek şekilde üretilirler. Ayrıca devre kesicinin kesme işlemini, kısa devre akımı için belirlenen değerde ve sürede yapması gerekir. Bu kesim süresi çoğu zaman mili saniyeler mertebesinde olup kesilecek olan gerilimin büyüklüğüyle doğru orantılı olarak değişir. Belirlenen süre içerisinde akımın kesilebilmesi, kesicinin ardında çalışan elemanların korunumu açısından hayati önem arz eder ve bu durum kesicileri her türlü anahtarlama ünitesi için en önemli eleman haline getirir.

Alçak gerilim devre kesicilerinin tasarım kriterlerine (kompakt ve açık) ve akım kesme prensiplerine (limitörlü-limitörsüz) göre iki çeşidi bulunur. Kompakt devre kesiciler, kesicinin bileşenlerini çevreleyen bir yalıtım malzemesi muhafazasından oluşur. Bu tür devre kesiciler yaklaşık olarak 3200 A ile 35 kA değerlerinde çalışırlar. Açık devre kesiciler çoğunlukla metal bir iskelet üzerine yapılır ve kompakt devre kesicilerden daha fazla yer kaplarlar ve yaklaşık 3200 A ile 100 kA arası değerlerde kesim yaparlar.

Limitörlü devre kesiciler, ilk yarım dalganın zirvesine ulaşılmadan önce kısa devre akımını sınırlar. Tepe değerin sınırlandırılması, bağlı sistem üzerindeki dinamik ve termal gerilimleri önemli ölçüde azaltır.

Şekil 3, sınırlandırılmamış kısa devre akımının ve anahtarlama cihazı tarafından sınırlanan kısa devre akımının gelişiminin bir diyagramını göstermektedir. Kısa devre akımının sınırlandırılması, son derece hızlı oluşturulan bir temassızlık ile sağlanır.

Limitörlü devre kesiciler, nispeten düşük anahtarlama kapasiteli şalt sisteminin kısa devre koruması için özellikle uygundur. Şekil-4’de limitörlü (2.eğri) ve limitörsüz (1.eğri) iki farklı devre kesicinin kısa devre akımlarının başlangıç maksimum değerlerinin, üzerlerinden geçen anma akımının değişimiyle nasıl değiştiğini gösteren eğriler verilmiştir.

40 kA kesme kapasitesi olan limitörlü ve limitörsüz devre kesiciler kıyaslandığında limitörsüz devre kesicinin izin verdiği tepe akımı 84 kA iken limitörlü devre kesicinin izin verdiği tepe akımının 16.2 kA olduğu görülür. Bu durumda kesicinin ardına bağlı sistemdeki dinamik gerilimleri önemli ölçüde azaltmaktadır.

Devre Kesiciler in Seçiminde Icu, Ics, Icw
 

Devre kesiciler in seçiminde başlıca üç parametreye dikkat edilir. Nominal gerilim Ue, nominal akım ve kısa devre kesme kapasitesi. Kısa devre kesme kapasitesi iki farklı parametre altında incelenir.

1.Nihai kısa devre kesme kapasitesi Icu (test süreci 0—-t—-CO)

2.Servis kısa devre kesme kapasitesi Ics (test süreci 0—-t—-CO—-t—-CO)

CO açma/kapama işlemini temsil ederken t bu işlemler arasındaki zamanı temsil eder. Icu art arda iki açma işlemi boyunca kesicinin kesebileceği en fazla kısa devre akımını ifade eder iken lcs aynı değeri üç açma işlemi için ifade eder. Ics değeri Icu değerinin bir yüzdesi olarak verilir (%25, %50, %75, %100 gibi). Temelde aynı işlemi farklı şekilde ifade ettikleri için hangisinin kullanılacağına dair belirli bir standart yoktur. Ancak lcs daha uzun bir süreci ifade ettiği için hastane, kongre merkezi gibi kritik uygulamaların gerekli olduğu yerlerde daha faydalı bir bilgi olmuş olur. lcw kısa süreli dayanım akımı, belirli bir süre içerisinde yine belirli bir sıcaklık ve kurulum koşulu için kesiciye ait olan maksimum kısa devre dayanım akımı bilgisidir. B kategori devre kesiciler için tanımlı bir bilgidir.

DEVAMI

FAALİYETLERİMİZ

The post DEVRE KESİCİLER appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Kirişler ve ya benzeri yapı taşıyıcıları belirgin olarak yangının duman etkisinin yayılımını yavaşlatacağından ya da sınırlayacağından duman dedektörlerin yerleşimini etkiler. Projelendirme sürecinde tasarımcılar açısından tavan düzensizliklerine bağlı olarak duman dedektörlerin yerleşiminin nasıl yapılacağına dair bilgiler önemli hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı, yangın alarm sistemlerinin projelendirilmesine ilişkin dünyada en çok kabul gören ve kullanılan EN 54-14 (Avrupa), VDE 0833-2 (Almanya), BS 5839-1 (İngiltere), NPB 88 (Rusya) ve NFPA 72 (Amerika) standartlarındaki kabul değerleri ve farklılıkları ortaya koyarak en uygun çözümlere dair görüş oluşturmaktır.

Ülkemizde yangın algılama ve alarm sistemleri için Avrupa’da geçerli olan EN 54-14 Standardının birebir çevirisi olan TS CEN/TS 54-14 Standardı geçerlidir (TS CEN/TS 54-14 Standardı Ülkemizde ilk olarak 2004 yılında TSE tarafından İngilizce olarak daha sonra 2008 yılında Türkçe olarak yayınlanmış ve yürürlüğe girmişti. 2018 Yılının Kasım ayında revize edilmiş ve İngilizce olarak yayınlanmıştır). Temelde aynı amaca hizmet etseler de, bu standarttaki kurallar ile Alman, İngiliz, Rus ve Amerikalıların standartlarında farklılıklar gözlenmektedir. Örneğin; Alman standardına göre, tavanda düzensizlik yaratan öğenin derinliği, oda yüksekliğinin %3’ünden fazla ise bu durum dikkate alınmalı ve duman dedektörleri yerleşiminde sıklaştırmaya gidilmelidir. İngiliz standardına göre, tavanda düzensizlik yaratan öğenin derinliği, oda yüksekliğinin %10’undan fazla ise ya da 0,8 metreden fazla ise bu durum dikkate alınmalıdır. Rus standardında ise krişlerin derinliği 0,4 metreden fazla ve krişler arası mesafe 0,75 metreden fazla ise her bölümde dedektör tesis etmeyi belirtmektedir. Amerikan standardı ise diğer standartlara göre tamamen farklı değerler belirtmektedir.

Yukarıda belirli olduğu gibi dünyada en çok kullanılan standartlarda tavan düzensizliklerine bağlı olarak dedektör yerleşimine ilişkin değişik kurallar tanımlanmıştır. Tasarım süreçlerinde söz sahibi olan Yangın Danışmanları ve Proje Müellifleri belirlemeleri ve değerleri farklılık gösteren lider standartlardan birine dayanarak tasarım ya da uygulama talep edebilmektedir.

Avrupa Standardı olan EN 54-9’da meydana gelebilecek yangınlarda en erken şekilde yangın etkisini algılamak için duman dedektörlerinin testlerini tanımlar

Tavan Düzensizliklerine Bağlı Duman Dedektörleri Yerleşim Kurallar 

Farklı tavan yapıları, başta kirişler ve petek tavanlar yanma ürünlerinin akışını olumsuz yönde etkileyeceğinden dedektör düzeni de buna bağlı olarak değişmektedir. Avrupa standardı bu konuda oldukça hassas olanı tanımlamaktaydı.

Şekil 1. Kirişlerin tavanda yarattığı düzensizlik (EN 54-14)

TS CEN/TS 54-14 Standardının 2008 versiyonunda “tavan düzensizliğini yaratan unsurun derinliği tavan yüksekliğinin %5’inden az ise bu durumda tavan düzensizliği dikkate alınmaz ve düz tavan kabul edilir. %5’inden fazla ise aşağıda yer alan formüller ile hesaplama yapılır ve buna göre dedektör yerleşimi yapılır” şartı yer almaktaydı. 2018 Yıılında yayınlanan yeni halinde bu değer %10 olarak değiştirildi.

Tavanda seri paralel kirişlerin olması durumunda aşağıdaki hesaplama yöntemi ile duman dedektörlerininin yerleşiminin yapılması gerekmektedir.
D> 0.25 × (H – h) her hücrede bir dedektör
D <0.25 × (H – h) her iki hücrede bir dedektör
D <0.13 × (H – h) her üç hücrede bir dedektör

Tavan düzensizliği petek formda ise tek bir nokta tipi dedektör bir grup hücreyi kapsayabilir. Tek dedektör tarafından kapsanan hücrelerin toplam hacmi duman dedektörü için (Şekil 2’de belirtilen TCV) TCV = 12 m2 x (H – h) değerini aşmamalıdır. Sıcaklık dedektörleri için ise TCV = 6 m2 x (H – h) değerini aşmamalıdır.

Şekil 2. Petek tavan düzensizlikleri (EN 54-14)

DIN VDE 0833 Alman standardına göre tavan düzensizliğini yaratan unsurun derinliği tavan yüksekliğinin %3’ünden fazla ise bu durumda bir dedektör ile korunacak alan dedektörün maksimum koruma alanı %40 azaltılarak hesaplanır (A: Bir dedektör ile korunacak maksimum alan). Böyle bir durumda dedektör yerleşiminde Ax0,6 katsayısı ile tasarım yapılır.

BS 5839-1 İngiliz standardına göre tavan düzensizliğini yaratan unsurun derinliği tavan yüksekliğinin %10’undan fazla ise bu durumda bir dedektör ile korunacak alana dair kabul edilen değerlerde artırıma gidilir. Dedektörün tavan düzensizliği yaratan unsura uzaklığı 50 cm’den daha fazla olmalıdır. Tavana 30 cm’den daha yakın duvarların yarattığı bölmeler ayrı oda olarak kabul edilir.  Kiriş derinliği 80 cm daha fazla ise bağımsız bölüm olarak kabul edilir ve dedektör ile korunur.
 Tavanda bir dizi kiriş ve ya petek tavan olması durumunda Tablo 1’de belirtilen aralıklara göre kurallar geçerli olmaktadır.

DEVAMI

DİĞER FAALİYETLERİMİZ

The post Tavan Düzensizliklerine Bağlı Olarak Duman Dedektörleri Yerleşimi appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Orta gerilim şalt sistemini düzenleyen standart IEC 62271-200, “Yüksek gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni – Bölüm 200: 1 kv üzerinde ve en yüksek 52 kv’a kadar olan beyan gerilimleri için a.a. metal mahfazalı anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni”dir. Şalt cihazlarını içeren spesifik olmayan hususlar ile ilgili olarak, bu standart sıklıkla orta gerilim şalt tertibatı ve kumanda cihazının genel standardına, yani IEC 62271-1 “Yüksek gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni – bölüm 1: Ortak özellikler” standardına yönlendirir.

IEC 62271-200 standardının alt maddesi 9.1 (talep, ihale ve siparişle verilecek bilginin), metal muhafazalı şalt ve kumanda ekipmanları için teklif talep eden veya sipariş eden istekçilerin yalnızca sistemin ana elektrik özelliklerini değil, aynı zamanda standarttan farklıysa çalışma koşullarını da sağlamalarını şart koşar, yani

– minimum ve maksimum ortam hava sıcaklığı;

– olağandışı buhara maruz kalma;

– nem;

– duman / is;

– patlayıcı gazlar;

– aşırı toz veya tuz;

– termal radyasyon;

– yer sarsıntısı veya diğer dış etkenlerde kaynaklardan titreşim riski.

Kısacası, normal çalışma koşullarından sapma veya ekipmanın tatminkar çalışmasını etkileyen herhangi bir durum.

İç mekan OG şalt sistemi için normal çalışma koşulları sınırları IEC 62271-1 standardı madde 2’de belirlenmiştir:

– Ortam hava sıcaklığı 40 ° C’yi aşmamalı ve 24 saat boyunca ölçülen ortalama değeri 35 ° C’yi geçmemelidir.

Minimum ortam sıcaklığı için tercih edilen değerler şunlardır:

-5 ° C, -15 ° C ve -25 ° C.

– Güneş radyasyonunun etkisi dikkate alınmamalıdır.

– Yükseklik 1000 m’yi geçmemelidir

– Ortam havası, toz, duman / is, tuzlar, aşındırıcı veya yanıcı gazlar veya buharlar ile önemli kirliliklerden uzak olmalıdır. Özel talimatların yokluğunda, imalatçı böyle bir kirlenmenin olmadığını varsayabilir.

– Nem koşulları aşağıdaki gibi olmalıdır:

– 24 saatlik bir süre boyunca ölçülen ortalama bağıl nem değeri % 95’ten fazla olmamalıdır.

– 24 saatlik bir periyotta ölçülen ortalama su buharı basıncı değeri 2.2 kPa’yi geçmemelidir;

– 1 aylık bir süre boyunca ölçülen ortalama bağıl nem değeri % 90’ı geçmemelidir;

– 1 aylık bir periyotta ölçülen ortalama su buharı basıncı değeri 1.8 kPa’yi geçmemelidir.

Çok nemli havalarda keskin sıcaklık değişiklikleri nedeniyle yoğunlaşma bu koşullarda ara sıra oluşabilir. Yüksek nem seviyeleri ve yoğunlaşmanın etkilerine karşı koymak için, standart, bu tür koşullar için tasarlanmış ve test edilmiş şalt ekipmanları ve kontrol cihazlarının kullanılmasını önermektedir. Bu etkiler oldukça kritik olabilir, yalıtım hatası ve metal parçaların korozyonuna sebep olabilir. Standart, ayrıca binalarda belirli yöntemleri benimseyerek, odalara havalandırma ve ısıtma sistemleri kurarak veya nem giderici kullanarak yoğunlaşmanın oluşumunu önlemeyi önerir.

– Şalt ekipmanının dışındaki sebeplerden ve yer sarsıntılarından kaynaklanan titreşimler, standart çalışma koşullarına göre önemsizdir, çünkü bu koşullar önemli deprem riskinin olmamasını gerektirir. Burada yine, kullanıcının özel talimatları olmaksızın, üretici böyle bir risk olmadığını varsayabilir.

Orta Gerilim Şalt Tesisleri Kurulumunda Özel çalışma koşulları

IEC 62271-1, standart seviyeleri sağlayan özel çalışma koşullarını da belirler. Aşağıdaki koşullar analiz edilir:

– 1000 m’yi aşan yükseklik: 1000 m’ye kadar düzeltme yapılmasına izin vermeyen anma yalıtım dayanma seviyesine aşağıdaki formül uyarınca Ka faktörü çarpılmalıdır:

_{Ka =e}m (H – 1000)/8150

Burada:

– H metre cinsinden rakımdır;

– m sabit katsayıdır ve değeri aşağıdaki gibidir:

• güç frekansı, yıldırım darbe ve faz-faz anahtarlama  darbe gerilimi için m = 1;
• Uzunlamasına anahtarlama darbe gerilimi için m = 0.9;
• Faz-toprak anahtarlama darbe gerilimi için m = 0.75.

2000 m’ye kadar yardımcı cihazlar için önlemler alınmasına gerek yoktur.

– Kirlilik: Şalt sistemi kirli bir ortama kurulursa kirlilik seviyesi belirtilmelidir. İç mekanlarda kurulum için artık IEC 60932’nin yerini alan IEC / TS 62271-304 standardına başvurun.

– Sıcaklık ve nem: Aşağıdaki aralıklar, sıcaklığın standart çalışma şartlarından oldukça farklı olduğu tesisatlar için tercih edilir:

• Çok soğuk iklimlerde -50 ° C ve +40 ° C;
• Çok sıcak iklimlerde -5 ° C ve + 55 ° C.

Standart, belirli bölgelerde sıcak, nemli rüzgarın mevcut olduğu durumlarda, ani sıcaklık değişikliklerinde iç ortamda yoğuşmanın nasıl oluşabileceğini vurgular. Tropik kapalı ortam koşullarında, 24 saatlik bir süre boyunca ölçülen ortalama bağıl nem değeri % 98’e kadar ulaşabilir.

– Titreşim, şok, eğme: alışılmamış koşullar bulunan her yerde, kullanıcı gereken özel uygulama gereksinimlerini belirtmelidir. Kullanıcı, şalt tesisi deprem bölgesinde kurulması gerekiyorsa, IEC / TS 62271-210’da tanımlanan şiddeti belirtmelidir.

– Rüzgar hızı: Standart, bazı bölgelerde çok kuvvetli rüzgarın var olabileceğini ve kullanıcı tarafından belirtilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Aslında, bu şartlar dış ortam şalt ve kumanda ekipmanları için geçerlidir.

– Diğer parametreler: Şalt ve kumanda ekipmanının monte edileceği yerde baskın olan özel çevre koşulları mevcutsa IEC 60721’e danışınız.

IEC 62271-200, standart çalışma koşullarından daha zorlu koşullarda kullanılmak üzere tasarlanmış metal-clad şalt ve kumanda tesisinin, bu tür şiddetli koşullara dayanabildiğini ispatlamak için IEC / TS 62271-304’e göre “tasarım sınıfı” 1 veya 2’ye uygun sınıflandırılması gerektiğini belirtir.

KAYNAK

DİĞER FAALİYETLERİMİZ

The post Orta Gerilim Şalt Tesislerinde Kurulum appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Elektrik Tesisat Ağının Periyodik Kontrolü Neden Gerekir?

Tüm tesis ve işletmelerde elektrik iç tesisatının kontrolü ve elektrik tesisat uygunluk belgesi, 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında zorunlu hale getirilmiştir.

17.07.2013 tarih ve 28710 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik kapsamında, elektrik tesisatının periyodik kontrolünün gerçekleştirilmesi ve kayıtlarının tutulması gerekmektedir.

Elektrik tesisatın kontrolü, dinamik yük yapısı içerisinde tehlike teşkil edebilecek, sorunlu veya eksik tesisin tespiti açısından önemlidir. Bu sayede olası kaza ve yangınların önüne geçilecektir.

Yapılacak tespitler ve sunulan rapor doğrultusunda alınacak önlemler kontrolün yapıldığı tesislerde şu avantajları sağlayacaktır:

• Çalışan güvenliği tesis edilecek, elektrik kazalarına bağlı yaralanma ve can kayıplarının önüne geçilecektir.
• Tesisatın zayıf noktaları tespit edilerek raporlanacak ve ileride tesisin hizmet ya da üretim faaliyetlerinin durmasına neden olabilecek elektrik tesisatı kaynaklı arızaların önüne geçilecektir. Periyodik kontrollerin yaptırılmamasına bağlı, ticari faaliyetlerin yavaşlamasına veya durmasına neden olabilecek arızalar, hizmet, üretim veya üretimin durmasına bağlı olarak hammadde kaybına yol açarak yapılacak kontrollerin yanında karşılaştırılması mümkün olmayan maddi kayıplara sebebiyet verecektir.
• Yaşanabilecek elektrik kazaları tesis içerisinde temini mümkün olmayan büyük maddi zararlara yol açabilir. Bu kazaların yangın, patlama gibi etkileri olabilir. Ayrıca kullanımı standartlarca veya tesis gereksinimi doğrultusunda uygun olmayan son derece ucuz bir tesisat bileşeni, tesisata entegre pahalı bir teçhizatın zarar görmesine neden olabilir. Elektrik tesisatının kontrolü bu gibi büyük maddi zararların önüne geçecektir.
• Elektrik tesisat bileşenlerinin yanlış boyutlandırılması ve uygunsuz ekipman kullanımı, rutin faaliyet içerisinde işletmecinin farkına dahi varamayacağı birtakım ek maliyetler getirebilir. Yapılacak kontrollerde, bu gibi uygunsuzluklar belirlenerek raporlanacak, faaliyet gösteren tesisin işletme verimliliği arttırılacaktır.

ELEKTRİK TESİSAT KONTROLÜNDE NELER YAPILMALIDIR?

• Olabildiğince çok noktadan topraklama ölçümü (Pano, priz, makinalar, UPS, jenaratör)
• Kaçak Akım Rölesi Testi
• Termal Kamera ile ölçüm
• Olabildiğince çok noktadan hat empedans değerlerinin ölçümü (Makina, priz, trafo, jenaratör)
• Koruma ekipmanlarının uygunluğu ve testi (sigorta, röle, devre kesici)
• Gerilim düşümleri
• Etiketleme sistemlerinin doğruluğu
• Toprak ve nötr baraların kontrolü
• İzolasyon direnç ölçümleri
• Tek hat şemelarının kontrolü
• Dış yıldırımlık kontrolü ve ölçümü

FAALİYETLER

The post Elektrik İç Tesisat Uygunluk Kontrolü appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.