The post MAXWELL KATALOG appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Işık perdesi içinde üzerine düşen ışığın şiddetiyle orantılı olarak voltaj üreten ışık algılayıcısı fotoselden 2 veya daha fazla bulunan fotoelektrik cihazıdır.

Bu perdeler karşılıklı bir şekilde konumlandırılır ve gözle göremediğimiz bir alan oluştururlar. Bu oluşan alana herhangi bir kişi veya cisim girerse ortamdaki fiziksel değişikliği algılarlar. Eğer fiziksel değişimin olduğuna yönelik bir algılama olursa perdelerin oluşturduğu sinyal, iş güvenliğine yönelik cihazlara verilen komutu uygular. Dolayısıyla perdeler tarafından verilen sinyal, iş güvenliğini arttıran bir kaynak, bir veri oluşturmaktadır.

Işık perdesi en çok risk faktörü barındıran ve bu risk faktörlerinin insan sağlığına tehlike oluşturduğu, işçilerin doğrudan çalıştığı iş sahalarına koyulmaktadır. Örneğin uluslararası nakliyat yapan bir firmanın üst üste ve yanlamasına koyduğu koli sayısı bellidir. Bu koli sayısından fazla sayıda koli içeren partilerde ışık perdeleri sinyal vererek komuta kademesini bir problem olduğuna dair uyarmaktadır. Ya da robotların çalıştığı iş sahasına giren kişileri algılamak için bu perdeler kullanılmaktadır. Dolayısıyla perdelerin kulanım alanı çok geniştir. Parti içindeki nesnelerin sayısından çok düzlemli nesne algılamaya ve işçi iş güvenliğini sağlayabilmek için kullanılmaktadır. Teknolojik gelişmenin değişik iş sektörlerindeki yansıması olan ışık perdeleriyle birlikte şirketler hem çalışanlarını hem de robotlarını korumakta, daha özgür ve daha esnek çalışma yapısı sunmakta ve daha az operatör yorgunluğuyla maliyeti azaltmaktadır.

Işık Perdeleri Sistemi Nasıl Çalışmaktadır?

Birçok fonksiyonu olan ışık perdeleri sistemi 2 veya daha fazla sayıda ışık perdesinin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Bu nedenle sistemin nasıl çalıştığını anlamak için ilk olarak perdelerin çalışma prensiplerini anlamak gerekmektedir.

Bir ışık perdesinin üstünde fotoelektrik alıcısı ünitesi ve verici ünitesi bulunmaktadır. Perde içindeki bir fotoelektrik vericisi, bir dizi senkronize ve paralel kızılötesi ışık demetini alıcı birime yansıtmaya başlar. Bahsedilen bu ışık demeti ışık yayan diyot (LED) içermektedir. Işık demeti içindeki diyotlar belirli bir frekansta titreşmektedir. Alıcı ünitesindeki fototransistörler de sadece bu diyotların titreştiği frekansı tespit etmek için tasarlanmıştır. Bu işlem devam ederken fotoelektrik alıcı ve verici arasında oluşan alanda bir veya daha fazla kızılötesi ışın kesintiye uğrarsa perde tarafından robota veya cihaza durdurma sinyali gönderilir.

Daha basit bir dille anlatmak gerekirse ışık perdesi sensörü kesintiye uğrarsa bölgede perdeye bağlı tüm elektrik işlemler durdurulmaktadır. Böylece herhangi bir can veya mal kazası önlenmiş olur. Cihazın veya robotun daha sonra tekrardan görevine devam edebilmesi için risk faktörlerinin ortadan kaldırılması ve arızalı bileşenin değiştirilmesi gerekmektedir. Bu işlemler gerçekleştikten sonra programa uygun bir sıfırlama yapılır ve perde tekrardan çalışabilir duruma getirilir.

Sonuç olarak ışık perdeleri sistemi çalışma prensibi hem işverene hem de işçiye büyük avantajlar sağlamaktadır.

Işık Perdesi Sisteminde Örnek Uygulamalar

Işık perdesi sistemi birçok alanda kullanılan yaygın bir iş güvenliği aracıdır. Şirketlere sunduğu avantaj ve imkanlar çok fazla sayıdadır. Günümüzde çalışma fonksiyonlarının farklı alanlarda sağladığı maliyet azaltıcı etkisiyle ışık perdesi sensörü kullanımı çok önemlidir. Konunun daha derinlemesine öğrenilmesi için perde sisteminde kullanılan örnek uygulamalara göz gezdirmek bize büyük yarar sağlayacaktır.

Herhangi bir şirketin paketleme yapmak üzere tasarlanan bir robotunu düşünelim. Bu robotun etrafına verebileceği zararları önlemek için bir koruma bariyeri yapılabilir. Ancak şirket, bu koruma bariyerinin bulunduğu alana kaynak malzeme sağlamak için giriş ve çıkış yapan işçilerini korumak amacıyla iş sahasına kapı koymak zorunda kalacaktır. Kapının açılması ve kapanması zamanın etkin kullanılabilmesini engelleyecek ve işçilerin çalışma sahalarında büyük alan kaplayacaktır. Kapının kaplayacağı alan işçilerin hareket kabiliyetini azaltacağı için birim zamanda yapılan iş miktarı düşecektir. Eğer bu paketleme robotunun olduğu yere sensör koyulursa, hiçbir şekilde kapıya gerek duymadan işçilerin daha rahat çalışabileceği ve daha güvenli bir ortam sağlanacaktır. Çünkü koruma bariyerinden hariç işçiyi koruyabilen bir mekanizmanın yokluğunda can ve mal kayıplarının fazla olduğu bilinen bir gerçektir.

Işık yayan diyot içeren mekanizmalar kurulduğunda, herhangi bir sınır ihlali olduğu zaman robot kapanacaktır ve işçiye zarar vermesi engellenmiş olacaktır. Aynı örneği yoğun kullanıma sahip olan pres makineleri için de verebiliriz. Genellikle çift el kumanda sistemi kullanılan pres makinelerinde işçiler butonlardan birine bant yapıştırarak güvenliği suistimal edebilmektedir. Işık perdesi kullanımında ise bu tarz suistimallerle yaşanabilecek vahim kazaların önüne geçilebilmektedir.

FAALİYETLERİMİZ

The post Işık Perdesi Nedir, Işık Perdeleri Nasıl Çalışır? appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

• Sıcaklıkları kolayca izleyin: enerji ve bakım gerektirmeyen, pasif, ISO 18000-63/64 ve ETSI standartlarına uygun bant genişliğine sahip akıllı RFID etiketlerle düşük maliyetli sıcaklık takibi. Ultra yüksek frekans uyumlu RFID okuyucuları etiketlere gerektiğinde enerji verir.
• Her yüzeye uygulanabilir: Pürüzsüz, pürüzlü veya tozlu yüzeylere ve düz ya da kıvrımlı yüzeylere tutunması için çeşitli yapışkanlar ile ince ve esnek endüstriyel etiket malzemeleriyle kullanılabilir.
• Eksiksiz çözüm: RFID etiketleri, etiket yazıcı, etiket tasarlama yazılımı ve donanım ve yazılım desteğine sahip RFID okuyucu içerir.

Potansiyel uygulamalar; çevre izleme, malzeme ve ekipman izleme, soğuk zincir izleme, veri merkezi izleme, bakım ve güvenlik verileri toplama ve sera izleme uygulamalarını içerir.

FAALİYETLERİMİZ

The post Yeni RFID Sıcaklık Etiketleri appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Bir iletkene primer ve sekonder adıyla sarımlar yapılarak iki bobin oluşturulur. Bir taraftan uygulanan akım, manyetik alan meydana getirir. Bu manyetik alan diğer tarafta elektromotor kuvveti oluşturur. Yani voltaj dönüşümü gerçekleşmiş olur. Her şey bu kadar basit ve mükemmel işlerken kayıpsız bir sistem düşünülemez. Transformatörlerde meydana gelen çeşitli kayıpları vardır. Şimdi bunları inceleyelim.

1) Demir Kayıpları

Transformatörün çekirdeğinde meydana gelen değişken akıdan dolayı oluşur. Çekirdek kaybı olarak da bilinen demir kayıpları histerezis ve eddy akım kayıpları olarak ikiye ayrılır:

1. Histerezis Kayıpları: Trafo çekirdeğinde değişken manyetik olandan dolayı oluşan kayıplardır. Çekirdeğin mıknatıslanması değiştikçe manyetik alanlar da değişir. Bu değişim sırasında karşılaşılan direnç, enerji kaybına neden olur. Ayrıca manyetik alan azaldıkça, manyetik akı aynı oranda azalmaz. Akı yoğunluğunun sıfır olması için mıknatıslanma kuvveti negatif olarak da uygulanmalıdır. Aşağıda verilen histerezis eğrisi alanı içinde kalan kısım oluşan enerji kaybını gösterir.

      ii. Eddy Akım Kayıpları: Diğer adıyla girdap akım kayıpları ise Faraday’ın, “Bir telden akım geçirilirse gerilim           endüklenmesi olur.” yasasından dolayı oluşur. Trafo çekirdeğinde de değişken ve önemsiz herhangi bir manyetik alan sebebiyle ortaya çıkan girdap akımları enerji kaybına neden olur. I2R prensibi gereğinde ısı olacak açığa çıkarlar. Trafolar, Eddy kayıpları nedeniyle oluşacak ısınması önlemek için tek döküm yerine, ince levhalar şeklinde yapılır.

2) Bakır Kayıpları: Trafo bobinlerinin saf endüktif olması mümkün değildir. Kendinden kaynaklanan omik direnci vardır. Bu direnç nedeniyle trafoda bakır kayıpları oluşur. Akımın değişkenliğine göre kayıp miktarı da değişir.

Birincil ve ikincil sargıda meydana gelen toplam bakır kaybı aşağıdaki şekilde hesaplanır.

P=I12.R1+I22.R2

3) Kaçak (Başıboş) Kayıplar: Bu kayıplar, sarımlar ve metal parçalarda meydana gelir. Herhangi bir yerde oluşabildiğinden başıboş adını almıştır. Kaçak kayıplar manyetik akı ve manyetik alandan dolayı oluşur. Büyük trafolarda transformatör tasarımı bu gibi kayıpların engellenmesi açısından oldukça önemlidir. Kaçak ne kadar az olursa verim de o oranda artacaktır. Demir ve bakır kayıplarına göre daha küçük miktardadır.

4) Dielektrik Kayıpları: Büyük elektrik gerilimleri nedeniyle, transformatörün yalıtımında meydana gelen kayıplardır. Transformatörün yağında veya izolasyonunda herhangi bir hasar görme, eskime gibi durumlar olduğunda verim düşer. Küçük çaplı trafolarda bu kayıplar, büyük kayıplara göre ihmal edilebilecek kadar az olur.v

FAALİYETLERİMİZ

The post TRANSFORMATÖR LERDE OLUŞAN KAYIPLAR NELERDİR? appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Normal trafolarda primer ve sekonder olmak üzere iki ayrı sargı bulunur. Oysa oto trafolarında tek bir sargı bulunur. Bu sargı hem primer hem de sekonder görevi yapar. Gerilim dönüşümü bu sargı üzerinden yapılır. Bu nedenle toplamda sarım sayısı azaldığı için bobinden ve işçilikten kazanılmış olur. 

Şekil 1: Oto Trafo

Oto Trafoları Özellikleri:
 ► Akımı ve gerilimi alçaltır veya yükseltir.

► Verimi ölçüsünde güç aktarımı yapar (örneğin; %95, %97 gibi).

► Frekansı değiştirmez.

► Giriş gücü çıkış gücüne yaklaşık olarak eşittir. Yani gücü alçaltıp yükseltmez.

Oto Trafolarının Çalışma Prensibi

Oto trafolarını daha iyi anlamak için iki sargılı normal bir trafodan, oto trafosuna geçişi incelemek daha yararlı olacaktır.

(a)’daki şekilde iki sargılı trafo görülmektedir. Bu trafonun primeri U1, sekonderi ise U2 geriliminde olsun. Trafolarda primer ve sekonder sargılarda sarım başına indüklenen gerilim aynı olduğundan, primer sargı üzerinde, sekonder gerilime eşit gerilim indükleyen (M noktası) işaretlenmiştir.

Şekil 2: İki Sargılı Trafo ve Oto Trafo

Primer sargıdaki M-N noktaları arasındaki indüklenen gerilim, sekonderin m-n noktaları arasındaki gerilimle aynı değerdedir. Böylelikle M-m ile N-n noktaları aynı gerilimde olduklarından birleştirilebilir. Böylece bir sargılı trafo elde edilmiş olur. Bu durumda (b)’de görüldüğü gibi sekonder sargı ortadan kalkmış olur. 

Oto Trafolarının Faydaları:
► Oto trafolarının sekonder sargısının olmaması görülmüştü. Bu durum daha az bakır kullanılmasını ve bakır kayıplarının da azalmasını sağlar.

► Demir ve bakırın az kullanılması trafonun hafifliğini ve ucuzluğunu, kayıplarının az olması da verimin yüksekliğini gerçekleştirir.

► Oto transformatörlerinde dönüştürme oran U1/U2 > 2 olursa ortak sargılardaki akım artar. Bu durumda sargı kesiti kalın olacağından daha fazla bakır kullanılır. Buna bağlı olarak sargılarda oluşan bakır kaybı da artar.

► Oto trafolarında tip gücü azaldıkça, manyetik nüve kesiti küçülür. Bunun sonucu nüve için kullanılan demir miktarı azalır. Daha az demir kullanılması ile manyetik nüvede oluşan demir kayıpları da azalır.

Şekil 3: Alçak Gerilim Oto Transformatör

Oto Trafolarının Sakıncaları

► Oto trafolarının kısa devre gerilimleri çok küçük olduğundan (ukn <%1) kısa devre akımları büyük olur. Kısa devre gerilimleri çok zor ayarlandığından paralel bağlanmaları da çok zor olur.

► Oto trafolarının bir tarafında tehlikeli, diğer tarafında tehlikesiz gerilim bulunması, yani giriş ve çıkış gerilimleri arasındaki farkın büyük olması, çok sakıncalıdır.

► Primeri topraklanmış olan oto trafolarında, alçak gerilim uçları ile toprak arasında yüksek gerilim bulunur.

Oto Trafolarının Kullanım Alanları

► Oto trafolarından birçok uç dışarı çıkartılarak çeşitli gerilimler elde edilir. Bu bakımdan oto trafoları bir potansiyometre gibi kullanılabilir,
► Ölçü trafosu olarak kullanılabilir,
► Oto trafoları gerilimi azaltarak asenkron motorlara yol vermede,

► Gerilim yükseltmede,

► Enerji iletim ve dağıtım şebekeleri ile bunlara ait hatlardaki gerilim düşümlerini karşılamakta,

► Çeşitli gerilimlerin elde edilmesinde kullanılabilir.

FAALİYETLERİMİZ

The post OTO TRAFOLAR appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Transformatör ler, en basit açıklama ile ortak nüve üzerine sarılmış, birbirinden elektriksel olarak yalıtılmış iki bobinden oluşan hareketsiz bir elektrik makinesidir.

Transformatörün bir bobinden zamanla değişen bir akım geçirilirse nüvede zamanla değişen bir akı oluşur. Nüvenin manyetik iletkenliği sayesinde bu akı diğer bobini de etkileyecektir ve bu akı ikinci bobinde değişken bir gerilim endükleyecektir. Bu transformatör formudur.

Üç fazlı transformatör ler de bir fazlı transformatör gibi çalışır. Sadece üç adet aynı özellikteki bir fazlı transformatörün nüveleri birleştirilerek primer ve sekonder sargıları yıldız, üçgen veya zigzag şekilde bağlanarak oluşturulur. Hesapları bir fazlı eşdeğer devre üzerinden yapılsa da güç, akım ve gerilim kavramları üç fazlı düşünerek yıldız veya üçgen bağlı olmasına göre hesapları yapılır. Bu yazımızda üç fazlı transformatörlerin bağlantı gruplarını ve grup açılarını inceleyeceğiz.

Üç fazlı transformatör lerin bağlantı şekilleri üçe ayrılır.

► Yıldız Bağlantı: “Y” ile sembolize edilir. Hem primere hem de sekonder tarafa da uygulanabilir.
Şekil 1: Transformatörün Yıldız Bağlama Şekli

► Üçgen Bağlantı: “D” ile sembolize edilir. Hem primere hem de sekonder tarafa uygulanabilir. Bu bağlantıda nötr hattı yoktur.
Şekil 2: Transformatörün Üçgen Bağlama Şekli

► Zigzag Bağlantı: “Z” ile sembolize edilir. Bu bağlantı sadece transformatörün sekonder tarafına uygulanır. Primer taraf üçgen veya yıldız bağlanır. Bağlantı için sekonderde aynı fazın eşit gerilimli iki sargısı bulunmalıdır. Transformatör fazlarının eşit yüklenmemesi sonucu dengesiz çalışabilir. Zigzag bağlantı yapılarak bu denge sağlanmaya çalışılır.

Şekil 3: Transformatörün Zigzag Bağlama Şekli

Transformatör lerde Bağlantı Grupları ve Grup Açıları

Transformatörün primerindeki bir fazında gerilim endüklenirken, aynı fazın sekonderinde de bir gerilim endüklenir. İşte aynı fazın primer ve sekonderindeki endüklenen gerilimler arasında oluşan faz farkına grup açısı denir. Ancak bağlantı gruplarında grup açısı 30 dereceye bölünerek bir sabit verilir.

Aşağıdaki şekilde bir transformatörün grup açıları ve bu grup açılarına karşılık grup açı numaraları gösterilmiştir.

Grup açı numaralarını 30 ile çarptığımızda bir fazın primer ile sekonderinde endüklenen gerilimler arasındaki faz farkını buluyoruz. Bağlama gruplarını da yazarken ilk yazılacak bağlantı şekli büyük harfle, ikinci yazılacak bağlantı şekli küçük harfle yazılır. Bu iki harfin yanına grup açı numarası yazılır. Bunu birkaç örnekle açıklamak istersek;

► Yy0: Primeri ve sekonderi yıldız bağlı, aynı fazın primer ve sekonderdeki gerilimleri arasındaki faz farkı 0 derece.
►Yd11: Primeri yıldız, sekonderi üçgen bağlı, aynı fazın primer ve sekonderdeki gerilimleri arasındaki faz farkı 30×11=330 derece.
► Dy6: Primeri üçgen, sekonderi yıldız bağlı, aynı fazın primer ve sekonderdeki gerilimleri arasındaki faz farkı 30×6=180 derece.
► Yz5: Primeri yıldız, sekonderi zigzag bağlı, aynı fazın primer ve sekonderdeki gerilimleri arasındaki faz farkı 30×5=150 derece.

Burada göründüğü gibi 0-6 ve 5-11 grup açı numarasına sahip transformatörler birbirlerinden ters yapıya sahiptirler. Yıldız-yıldız bağlanan transformatör lerde bir fazdaki gerilim hat geriliminin üçte biridir. Paralel çalışmada en kolay bağlama gruplarından biridir. Faz gerilimi düşük olduğundan sargıların yalıtılması daha kolaydır. Yalıtımı kolay olmasından dolayı yüksek gerilim transformatörlerinde kullanılabilir. Genelde bu tür işletmelerde kullanılan transformatör grubu Yy0’dır.

Üçgen-üçgen bağlantı grubunda da yine paralel bağlamaya uygun olmasıyla birlikte üç ve üçün katı olan harmoniklerin üçgenin çevresinde dolaşmasından dolayı üçüncül harmonik gerilimleri olmaz. Yıldız-üçgen bağlantı grubuna sahip transformatörlerde de yine üçüncül harmonikler sekonder tarafta üçgenin içinde dolaşır. Bu yüzden üçüncül harmonikler yoktur. Örnek verecek olursak genelde Yd5 transformatör grubu büyük santrallerde yüksek güçte kullanılır.

Üçgen-yıldız bağlantı grubunda ise harmonikler primerde yok edilir ve sekonderinde nötr hattının topraklanabilmesi avantajlarındandır. Genellikle Dy5 grubu transformatörler büyük güçlü dağıtım transformatörleri olarak kullanılır.

Zigzag bağlı transformatör ler, üçüncü harmoniklerin bulunduğu, nötr hattında ısınmaların olduğu ve transformatörlerin yıldız noktalarında problemlerin olduğu yerlerde kullanılır. Örneğin Yz5 grubu transformatör küçük güçlü dağıtım transformatörü olarak kullanılır.

KAYNAK

FAALİYETLERİMİZ

The post TRANSFORMATÖR LERDE BAĞLANTI GRUPLARI VE GRUP AÇILARI appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Bina içi, kapalı hücre ve şalt sahalarında kullanılan ayırıcılardır.

• Harici Tip Ayırıcılar

Direk üzerinde ve açık hava şalt sahalarında kullanılan ayırıcılardır.

YAPI ÖZELİĞİNE GÖRE AYIRICILAR, YAPILARI VE KULLANIM YERLERİ

• Bıçaklı Ayırıcılar

Hareketli kontakları bıçak şeklinde olan ayırıcılardır. Dahili veya harici olarak
kullanılabilir. Açma kapama işlemi yapılırken emniyetli mesafede durmak gerekir.

Bıçaklı ayırıcılar:
• Dahili tip bıçaklı ayırıcılar
• Harici tip bıçaklı ayırıcılar
• Toprak ayırıcısı
• Sigortalı ayırıcılar olmak üzere dört çeşittir.
• Dahili tip bıçaklı ayırıcılar

Dahili tip bıçaklı ayırıcılar bina içine ve hücrelere yerleştirilir. Kumanda kolu, emniyetli mesafede hücre dışına çıkarılır. Baraları bölmek için ve kesici giriş çıkışla-rında kullanılır.

• Harici tip bıçaklı ayırıcılar

Harici tip bıçaklı ayırıcılar bina dışında açık alanda kullanılır. Bundan dolayı
kullanılan malzemeler hava şartlarına göre ısı, nem ve rüzgâra dayanıklı olmalıdır.
Kumanda kolları emniyetli mesafede ve belli bir yükseklikte tutulur. Bu şekilde ancak
yetkili kişilerin açıp kapamasına müsaade edilir.

• Toprak ayırıcısı

Bu ayırıcılar enerji nakil hatlarının giriş veya çıkış uçlarına yerleştirilir. Toprak
ayırıcısının diğerlerinden farkı, alttan çıkış uçlarının topraklanmış olmasıdır. Ayırıcı
açılırken toprak bıçağı kapanarak enerjisiz hattın topraklanması sağlanır. Bunlarda
enerji ve toprak bıçakları bir mekanizma ile ters olarak birbirine bağlanır. Biri açılırken
diğeri kapanır. Dahili ve harici olmak üzere iki tipte de imal edilir.

• Sigortalı ayırıcılar

Bağlı bulunduğu sistemde oluşan aşırı akımların şebekeye aktarılmasını önlemek
için kullanılan ve devreyi açan ayırıcılardır. Bu ayırıcılarda kullanılan ve yanmış
olan sigortalara kesinlikle tel sarılmamalı yenisi ile değiştirilmelidir.
Sigortalı ayırıcılar,
• Köy sapmalarında,
• Küçük güçlü abone beslemelerinde,
• Küçük güçlü trafo girişlerinde(400kVA’ya kadar),
• Trafo merkezlerinin servis trafolarının girişlerinde,
• Akım ve gerilim ölçü trafolarının girişlerinde kullanılmaktadır.

• Döner İzolatörlü Ayırıcılar

Hareketli kontaklara bağlı izolatörleri kendi ekseni etrafında dönebilen ayırıcılardır.
Yüksek ve çok yüksek gerilimli trafo merkezlerinde kullanılır. Genelde harici
tipte imal edilir ve kullanılır.
Döner izolatörlü ayırıcılar,
Tek döner izolatörlü
Çift döner izolatörlü olmak üzere iki çeşittir. Şimdi bunları açıklayalım.
• Tek döner izolatörlü ayırıcılar
Bu tip izolatörlü ayırıcılarda izolatörlerden sadece biri dönebilmektedir. Diğerleri
sabittir. Döner izolatörün üzerinde çıkıntılı bir kontak bulunur. Döner izolatör
kendi ekseni etrafında 90˚ döndürülerek sabit izolatörlerdeki girintili kontaklarla kenetlenir
ve ayırıcı da kapanmış olur.

Tek döner izolatörlü ayırıcılar aşağıdaki gibi gruplandırılır:
• Döner izolatörü ortada
• Döner izolatörü kenarda
• Mafsalsız düşey kapanan
• Pantograf
• Hareketli kontakları düşey pantograf ayırıcı
• Hareketli kontakları yatay pantograf ayırıcı

• Çift döner izolatörlü ayırıcılar

İki adet döner izolatörü olan ayırıcılardır. Bu döner izolatörler kendi eksenleri etrafında 90˚ döndürülerek kapatma işlemi yapılır. Daha çok kışın sert geçtiği yerlerde,
kontaklar üzerine biriken kar ve buzları kırarak açma kapama işlemi yapar.
Dolayısıyla soğuk bölgelerde çok tercih edilen bir ayırıcı çeşididir.

• Yük Ayırıcıları

Diğer ayırıcılardan farklı olarak normal yüklü devrelerde açma kapama işlemi
yapabilen ayırıcılardır. Kesicilerden tasarruf etmek amacıyla kullanılır. Tek bara sistemlerinde, tek güç ayırıcısının bulunduğu durumlarda seri bir yüksek gerilim sigortası ile birlikte kullanılır. Birden fazla güç ayırıcısının bulunduğu yerlerde ise bir de kesici vardır. Bu kesici ile güç ayırıcıları arasında açma kapama işlemleri için ekstra röleler gerektirir. Kısa devre kesme özelliği olan tiplerinde sigortalardan herhangi birinin devreyi açması hâlinde ayırıcı üç fazın birden enerjisini keser. Bu durumda önce ana kontaklar açar, bunlara paralel bağlı çubuk kontaklar kısa bir süre yükü üzerine alır. Açma hareketi anında meydana gelen çarpma ile çubuk kontak harekete geçer ve yay düzeneği sayesinde hemen açma işlemi gerçekleşir. Bu esnada sabit kontaklar arasında oluşan ark, ark söndürme hücresinde söndürülür.

KAYNAK

FAALİYETLERİMİZ

The post MONTE EDİLDİKLERİ YERLERE GÖRE AYIRICILAR VE TEKNİK ÖZELLİKLERİ appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.

Öncelikle filtreler aşağıdaki tabloda görüldüğü şekilde yapım elemanlarına ve çalışma prensiplerine göre iki ana gruba ayrılırlar. Filtreler yapım elemanlarına göre pasif filtreler ve aktif filtreler olmak üzere iki grupta inclenebilir. Pasif filtre devreleri direnç, kondansatör ve bobin gibi temel devre elemanlarından oluşurken aktif filtre devreleri ise pasif filtrelerden farklı olarak güç kaynağı, op-amp veya mikroişlemci bulunan devrelerdir. Çalışma prensiplerine göre filtrelerse alçak geçiren, yüksek geçiren, bant geçiren ve bant durduran olmak üzere 4’e ayrılırlar. Alçak geçiren filtreler belirli frekansın altındaki sinyalleri geçirirler. Yüksek geçiren filtreler ise belirli frekansların üzerindeki sinyalleri geçirirler. Devre belirli bir frekans aralığındaki sinyalleri geçiriyorsa bant geçiren, belirli frekans aralığındaki frekansları bastırıyorsa bant durduran devredir. 

Filtre Çeşitleri

1- Pasif Alçak Geçiren Filtreler

Bir elektronik filtrede temel görev elektrik sinyalindeki istenmeyen frekansları bastırmak, istenen frekanslardaki sinyalleri geçirmek için sinyali yeniden şekillendirmektir. 
 Düşük frekanslı devrelerde (<100 kHz) pasif filtreler genellikle basit bir RC (Direnç-Kondansatör) devresinden oluşmaktadır. Bunun yanında yüksek frekanslı devrelerde ise (>100 kHz) genellikle direnç, kondansatör ve bobin içeren devrelerdir (RLC devresi).
 Basit bir pasif alçak geçiren devre aşağıda görüldüğü gibi kolayca bir kondansatör ve direncin bağlanmasıyla elde edilebilir.

►İlginizi Çekebilir: Fotodedektör Nedir? 

RC Alçak Geçiren Filtre Devresi

Bu tip bir filtrenin düzenlenmesinde giriş gerilimi (V_in) seri bağlanmış direnç ve kondansatöre bağlanırken çıkış gerilimi (V_out) gerilimi kondansatörün iki ucundan alınır. Bu şekilde tasarlanmış RC filtreleri genellikle birinci dereceden filtre ya da tek kutuplu filtreler olarak anılırlar çünkü devrede sadece bir adet reaktif bileşen (Kondansatör) vardır.
 Kondansatörün reaktansı değişkendir ve frekans ile ters orantılı olarak değişir. Düşük frekanslarda kondansatörün kapasitif reaktansı (X_c), devredeki direncin değeri ile karşılaştırıldığında çok büyük olacaktır. Bu ise kondansatör üzerine düşen gerilimin (V_c), direnç üzerinde oluşan gerilim düşümünden (V_r) daha büyük olması demektir. Yüksek frekanslarda ise bu olayın tersi doğrudur yani kapasitif reaktans değerindeki değişim sebebiyle kondansatör üzerine düşen gerilim direnç üzerine düşen gerilimden daha küçüktür. Alçak geçiren filtre devresi yukarıdaki gibi kuruluyken devre, frekansı değişken olan bir gerilim bölücü devresi olarak da görülebilir. RC birinci dereceden filtrenin çıkış gerilimi ise aşağıdaki denklemle hesaplanır.

 Örneğin 4.7 KΩ’luk bir direnç ve 47nF’lik bir kondansatörden oluşan alçak geçiren filtre devresinin girişine 100 Hz ve 10 kHz’lik iki ayrı frekansa sahip gerilimlerin ayrı ayrı uygulandığını düşünelim. Hesaplamalar yapıldığında 100 Hz’lik frekanslı gerilim uygulandığında çıkıştan 9.9 volt gerilim ölçüleceği, 10 kHz’lik frekanslı gerilim uygulandığında ise çıkıştan 0.718 volt gerilim ölçüleceği görülmektedir.

RC (1. Dereceden) Filtre Devresinin Frekans Cevabı

Yukarıdaki sonuçlardan görüleceği üzere devreye uygulanan gerilimin frekansı yükseldikçe çıkıştan alınan gerilim değerinin 0,718 Volt’a kadar düştüğü gözlemlenmektedir. Devrenin girişinde uygulanan gerilimin frekansındaki değişime karşın çıkış gerilimin değerinin logaritmik değişiminin grafiği aşağıdaki gibidir.

 Grafikte görüldüğü gibi düşük frekanslarda uygulanan gerilim değerlerinin neredeyse hiç azalmadığı görülmektedir. Grafikte görülen f_c değeri kesme frekansıdır. f_c kesme frekansından sonra devrenin frekans cevabı hızlı bir şekilde düşer. Devre o frekanstan sonraki gerilim değerlerini geçirmez. Burada kullanıcı uygun direnç ve kondansatör kombinasyonunu oluşturarak belirlediği frekansları geçiren devreler oluşturabilir. Devrenin (Cut-Off) kesim frekansının değeri ise aşağıdaki gibi hesaplanır.

 Şimdiye kadar basit yapılı alçak geçiren filtre devresini inceledik. Birinci dereceden alçak geçiren filtre bazı sinyallerin bastırılması için yeterli olmayabilir ve bu durumda ikinci dereceden filtre kullanılır.Şimdi ise devrede iki reaktif bileşen bulunan devreleri yani ikinci dereceden alçak geçiren filtreleri inceleyeceğiz.

Yukarıdaki devrede görüldüğü gibi ikinci dereceden alçak geçiren filtre iki adet birinci dereceden (RC) alçak geçiren filtrenin seri olarak bağlanmasından oluşur. Buradan da birinci dereceden alçak geçiren filtrelerle ikinci dereceden alçak geçiren filtre elde edilebileceği görülmektedir. İkinci dereceden alçak geçiren filtrenin (Cut-Off) kesim frekansı ise aşağıdaki gibi hesaplanır.

2. Dereceden Filtre Devresinin Frekans Cevabı

Yukarıdaki grafikte 2. dereceden alçak geçiren devrenin kesim frekansının 1. dereceden alçak geçiren devreye göre daha küçük olduğu görülmektedir. Ayrıca grafiğin kesim frekansından sonraki eğiminden de anlaşılacağı gibi 2. dereceden alçak geçiren devrelerin kesimlerinin, birinci dereceden devrelere göre frekans bandında çok daha az aralıkta gerçekleştiği görülmektedir. 

2- Pasif Yüksek Geçiren Filtreler

Bir pasif yüksek geçiren filtre devresi pasif alçak geçiren filtre devresi gibi temel devre elemanlarından oluşur. Pasif yüksek geçiren filtre, alçak geçiren filtrenin tam tersidir. Bir RC yüksek geçiren filtre devresi kondansatör ve direncin seri bağlanmasından oluşur. 

►İlginizi Çekebilir: Modbus Nedir? 
RC yüksek geçiren filtre devresi isminde de anlaşılacağı gibi belirli bir frekansın altında frekans değerlerindeki gerilimleri geçirmezler. Devre belirli bir f_c frekansının altındaki gerilimleri ortadan kaldırır.
 Yukarıda oluşturulmuş devrede, düşük frekanslarda kondansatörün reaktansı çok yüksektir bu yüzden kondansatörün olduğu kol açık devre gibi davranır ve buradaki açık devre gibi davranma hali bütün V_in gerilim değerlerinde, frekans f_c kesim  frekansına çıkana kadar devam eder.

 Yukarıda görülen f_c kesim frekansının üzerindeki frekans değerlerinde kondansatörün reaktansı yeterli miktarda indirgenir ve kondansatörün olduğu kol kısa devre gibi davranır ve fc üzerindeki bütün frekans değerlerinde girişten uygulanan gerilimler direk olarak çıkıştan alınabilir.
 Yukarıda görüldüğü gibi pasif yüksek geçiren filtrenin frekans cevabının eğrisi pasif alçak geçiren filtrenin frekans cevabı eğrisinin tam tersidir. Yukarıda birinci dereceden pasif yüksek geçiren filtre devresinden bahsettik. Bu devrede oluşacak (Cut-Off) kesim frekansı aşağıdaki gibi hesaplanır.

Devre kazancı ise aşağıdaki gibi hesaplanır:

 Yine pasif alçak geçiren filtre devresi gibi pasif yüksek geçiren filtre devresinin de 2. dereceden filtre devreleri tasarlanabilir. Aşağıda 2. dereceden pasif yüksek geçiren bir filtre devresi görülmektedir.

1. dereceden yüksek geçiren devrelerde bazı kesim frekansı değerlerine ulaşamayabiliriz. Bu yüzden 2. dereceden yüksek geçiren devrelere ihtiyaç duyarız. 2. dereceden bir pasif yüksek geçiren filtre devresinin fc, kesim frekansı aşağıdaki gibi hesaplanır. Görüleceği gibi fc alçak geçiren devrede olduğu gibi kondansatör ve direncin değerlerine bağlıdır.

3- Aktif Alçak Geçiren Filtreler

Yukarıda elektronik filtrelerin temeli olan pasif filtre devrelerini gördük. Pasif filtrelerin aktif filtrelere göre en büyük dezavantajı çıkış sinyalinin genliğinin giriş sinyalinin genliğinden küçük olmasıdır. Şimdi ise devrede temel devre elemanları dışında elemanların da bulunduğu aktif filtre devrelerini inceleyeceğiz.İlk olarak aktif alçak geçiren filtreleri ele alalım. Aktif filtre devreleri adındanda anlaşılacağı gibi içerisinde transistör, FET gibi aktif devre elemanları bulunduran filtrelerdir. Güçlerini harici bir güç kaynağından elde ederler.
 En yaygın ve anlaşılır devreye sahip olan aktif filtreler alçak geçiren aktif filtrelerdir. Aktif alçak geçiren filtrenin çalışma prensibi ve frekans cevabı daha önce anlattığımız pasif filtrelerle aynıdır. Aralarındaki tek fark, aktif filtrede verim kontrolü ve yükselteç için op-amp kullanılmaktadır. Aktif alçak geçiren filtrenin en yalın formu eviren ya da evirmeyen bir yükselteçle pasif alçak geçiren filtrenin seri olarak bağlanmasıyla oluşur.

Birinci derece alçak geçiren aktif filtre, basit bir RC pasif filtresinin evirmeyen bir işlemsel yükseltece düşük frekans sağlamasıyla oluşur. Buradaki yükselteç (Op-amp), DC kazancı veren voltaj takipçisi olarak yapılandırılmıştır. Yukarıda oluşturulmuş devrenin avantajı düşük çıkış empedansına sahip filtrenin, cut-off frekansındaki empedans değişimlerinin oluşturduğu etkiler engellenirken filtrenin çıkışındaki op-ampın yüksek giriş empedansındaki aşırı yüklemeler de önlenir. Ayrıca bu yapı filtre devresinde yüksek kararlılığın oluşmasını sağlasa da devrede voltaj kazancının değeri hiçbir zaman biri aşamaz. Bu ise en büyük dezavantajlardan biridir. Eğer devrede gerilim kazancının birden yüksek bir değer olması isteniyorsa aşağıdaki gibi bir filtre devresi kullanılmalıdır. 

Yukarıdaki devrenin frekans cevabı pasif RC filtresinin cevabı ile aynı olacaktır ayrıca çıkış genliği, yükseltecin geçiş bandı kazancı (Af=1+R₂/R₁) sayesinde artırılır. Evirmeyen yükselteç devresinde, voltaj kazancının büyüklüğü, geri beslemeli R₂ direncinin, giriş direncine tekabül eden R₁ direncine bölünmesiyle elde edilmiş bir fonksiyondan oluşur ve aşağıdaki DC gerilim kazancı aşağıdaki gibidir.

Birinci dereceden aktif alçak geçiren filtrenin kazancı ise aşağıdaki gibidir:

 A_F:   Filtrenin geçiş bandı kazancıf:      V_in voltajının frekansıF_c:    Kesim frekansı

Aktif Alçak Geçiren Devresinin Frekans Cevabı

Eğer devrede dış empedans devrenin girişlerini değişimine bağlıysa, bu değişim ayrıca filtrenin köşe frekansını yani F_c‘yi etkiler. Bu etkileşimden kaçınmak için devredeki kondansatör geri beslemeli olan R₂ direncine paralel bağlanmalıdır. Grafikte Fc kesim frekansını belirlemek için kullanılan formül ise pasif RC alçak geçiren filtrenin kesim frekansının formülüyle aynıdır.

 2. dereceden aktif alçak geçiren fitre devresinin yapısı ise aşağıdaki şekildedir,voltaj kazancı ve kesim frekansı da aşağıdaki formüllerden hesaplanır.

KAYNAK

FAALİYETLERİMİZ

The post ELEKTRONİK FİLTRELER appeared first on Maxwell Endüstriyel Mühendislik.